Bài viết cung cấp thông tin về các loại đau đầu thường gặp ở trẻ em (cấp tính, tái phát, mãn tính), nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và phương pháp điều trị. Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát hiện sớm các dấu hiệu nguy hiểm và tìm kiếm sự tư vấn y tế kịp thời.

Đau Đầu ở Trẻ Em: Nhận Biết và Xử Trí

Các Kiểu Đau Đầu Thường Gặp ở Trẻ Em

Theo Phó giáo sư Lê Hoàng Ninh, Đại học Y Dược TP.HCM, đau đầu ở trẻ em là một vấn đề phổ biến và có thể là dấu hiệu của một bệnh lý thần kinh tiềm ẩn. Đau đầu ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là ở trẻ vị thành niên, và có nhiều loại khác nhau với nhiều nguyên nhân khác nhau. Trước tuổi dậy thì, nam giới thường bị ảnh hưởng nhiều hơn nữ giới, nhưng sau khi dậy thì, tình trạng này thường gặp ở nữ giới nhiều hơn nam giới.

1. Đau Đầu Cấp Tính (Đau Đầu Đơn Thuần)

• Nguyên nhân:
  • Viêm hô hấp trên (có sốt hoặc không sốt).
  • Viêm xoang.
  • Viêm họng.
  • Viêm màng não (do virus hoặc vi khuẩn) - Tham khảo thông tin từ Bộ Y Tế về các dấu hiệu cảnh báo viêm màng não ở trẻ.
  • Migraine.
  • Cao huyết áp.
  • Lạm dụng chất gây nghiện (cocaine).
  • Tác dụng phụ của thuốc (methylphenidate, steroids).
  • Nhiễm độc chất (chì).
  • U não.
  • Não úng thủy.
  • Xuất huyết nội sọ.
• Dấu hiệu nguy hiểm: Theo các nghiên cứu tại phòng cấp cứu, trẻ em bị đau đầu kèm theo các dấu hiệu như thay đổi tri giác, cổ cứng, cử động mắt bất thường, liệt nửa người có thể mắc các bệnh lý nghiêm trọng như xuất huyết nội, u não, hoặc viêm màng não.
• Xử trí:
  • Đặt trẻ nằm ở nơi yên tĩnh, phòng tối.
  • Đắp khăn ẩm lạnh trên trán.
  • Giấc ngủ thường là một phương pháp trị liệu hiệu quả.

2. Đau Đầu Cấp Tính Tái Phát (Xen Kẽ Với Thời Gian Không Triệu Chứng)

• Đau đầu Migraine: Theo International Headache Society, migraine là một trong những dạng đau đầu cấp tính tái phát phổ biến nhất ở trẻ em.
  • Biểu hiện:
    • Đau đầu từ năm cơn trở lên.
    • Kéo dài 1-48 giờ.
    • Đau một hoặc hai bên trán, thái dương.
    • Cường độ đau từ trung bình đến nặng.
    • Đau tăng lên khi thực hiện các hoạt động bình thường.
    • Kèm theo ít nhất một trong các yếu tố: buồn nôn hoặc nôn, sợ ánh sáng hoặc sợ âm thanh.
  • Điều trị:
    • Biện pháp chung:
      • Khẳng định chắc chắn với bệnh nhân và người chăm sóc về nguyên nhân của đau đầu.
      • Xác định và loại trừ các yếu tố khởi phát cơn đau đầu.
      • Điều hòa phong cách sống.
      • Tiến hành hành vi trị liệu.
    • Lưu ý:
      • Các yếu tố khởi phát đau đầu migraine phổ biến ở trẻ em là gián đoạn giấc ngủ, lỡ bữa ăn, lạm dụng thuốc giảm đau và stress.
      • Tình trạng nghiện hay cai nghiện caffeine có thể gây ra cơn đau đầu ở trẻ vị thành niên (ví dụ, trẻ dùng nhiều nước ngọt có caffeine hoặc uống nhiều cà phê).
      • Đa số trẻ bị migraine không cần dùng thuốc. Việc dùng thuốc điều trị hay không do bác sĩ quyết định.
• Các hội chứng khác:
  • Đau đầu kiểu căng thẳng (xảy ra ở trẻ em nhưng chưa có nghiên cứu nghiêm túc).
  • Đau đầu theo cụm (ít gặp ở trẻ em).
  • Đau đầu do rối loạn khớp thái dương hàm.
  • Đau nửa đầu kịch phát (đau nhiều quanh hốc mắt, kéo dài 5-30 phút, xảy ra nhiều lần trong ngày).
  • Đau đầu vùng chẩm (đau như dao đâm ở vùng cổ trên hoặc vùng chẩm, thường xảy ra khi gập cổ hoặc xoay đầu).

3. Đau Đầu Mãn Tính Tiến Triển (Tăng Dần Về Tần Suất và Độ Nặng)

• Nguyên nhân:
  • U não.
  • Não úng thủy (tắc nghẽn hoặc thông thương).
  • Não giả u.
  • Áp xe não.
  • Bướu máu.
  • Túi phình mạch máu và các bất thường mạch máu.
  • Thuốc.
  • Độc chất.
• Dấu hiệu: Đau đầu mãn tính tiến triển có tiên lượng xấu nhất, liên quan đến việc gia tăng dần về tần suất và độ nặng của cơn đau theo thời gian.
• Cần chú ý: Khi đau đầu kèm theo thay đổi tình trạng tâm thần, bất thường của cử động mắt, méo đĩa thị, bất đối xứng về vận động hoặc cảm giác, cần nghi ngờ có bệnh lý nội sọ.
• Chẩn đoán: Với những bệnh nhân đau đầu mãn tính tiến triển, cần chẩn đoán hình ảnh để kịp thời có biện pháp điều trị can thiệp.

4. Đau Đầu Mãn Tính Không Tiến Triển (Mãn Tính - Hằng Ngày, Đau Đầu Thường Xuyên)

• Đặc điểm: Còn gọi là đau đầu mãn tính hằng ngày. Tỷ lệ bệnh ở trẻ vị thành niên là 0,2 - 0,9%. Nhiều trẻ vị thành niên bị đau đầu liên tục không dứt. Có khi đau đầu kéo dài hơn hoặc bằng bốn giờ và xảy ra trên 15 lần trong một tháng.
• Điều trị:
  • Xác định các yếu tố làm khởi phát hoặc làm nặng thêm những cơn đau đầu ở góc độ nguyên nhân tâm lý và giáo dục.
  • Xây dựng kế hoạch điều trị toàn diện (phân tích các thói quen ngủ, tập thể dục, chế độ ăn uống, học tập).
  • Tham vấn, xử trí stress, liệu pháp hành vi.
• Lưu ý: Không nên dùng thuốc ngủ cho những bệnh nhân đau đầu mãn tính hằng ngày.

5. Đau Đầu Phối Hợp (Đau Đầu Cấp Tính Tái Phát Chồng Lên Nền Mãn Tính - Hằng Ngày)

• Đặc điểm: Đau đầu kiểu phối hợp là đau đầu migraine chồng lên nền kiểu đau đầu mãn tính hằng ngày.
• Điều trị: Tương tự như đau đầu mãn tính hằng ngày, kết hợp với tâm lý và hành vi liệu pháp, sử dụng thuốc giảm đau và các thuốc dự phòng.