Bài viết cảnh báo về tác hại của fructose, một loại đường có trong nhiều loại thực phẩm chế biến sẵn, gây béo phì, tiểu đường và các bệnh tim mạch. Nên hạn chế tiêu thụ fructose, đặc biệt là từ nước ngọt và thực phẩm công nghiệp, và thay thế bằng hoa quả tươi và nước lọc.
Mặt trái của 'mật ngọt': Fructose và những hệ lụy
Fructose - 'Thuốc độc màu trắng' ẩn mình trong thực phẩm
Fructose, một loại đường tự nhiên có trong hoa quả, đang bị xem là một trong những nguyên nhân chính gây ra đại dịch béo phì. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, việc tiêu thụ quá nhiều fructose có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng (Nguồn: Bộ Y Tế).
Hợp chất này ngày nay có mặt ở khắp mọi nơi: trong các loại đồ uống có ga, bánh kẹo, sữa chua, và thậm chí cả bánh mì. Sự phổ biến của fructose trong thực phẩm chế biến sẵn khiến việc kiểm soát lượng đường tiêu thụ hàng ngày trở nên khó khăn hơn.
Cơ chế gây hại của Fructose
GS. BS Elizabeth Parks (University of Texas Southwestern Medical Center) khẳng định cơ thể chuyển hóa fructose thành chất béo với tốc độ cực nhanh. Quá trình này gây tích tụ mỡ thừa, dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm như xơ vữa động mạch, cao huyết áp, và tiểu đường. (Nguồn: American Heart Association)
Fructose làm giảm độ nhạy cảm của cơ thể với leptin, một hormone quan trọng tạo cảm giác no, khiến chúng ta ăn nhiều hơn và khó kiểm soát cân nặng. (Nguồn: PubMed)
Tiểu đường 'phi nước đại' ở trẻ em
Nghiên cứu tại Đại học Bắc California ở Los Angeles cho thấy trẻ em ăn nhiều bánh kẹo, uống nước ngọt có ga thường có nồng độ insulin thấp. Tình trạng này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2. (Nguồn: JAMA Network)
Cơ chế là do tuyến tụy phải làm việc quá tải để sản xuất insulin, sau đó dần bị kiệt sức và giảm khả năng sản xuất insulin. Điều này tương tự như tình trạng xảy ra ở bệnh nhân tiểu đường loại 2.
Fructose và những nguy cơ tiềm ẩn
Về mặt hóa học, fructose ngọt hơn các loại đường khác (gấp đôi so với glucoza và gấp 1,73 lần so với đường sacharoza). Fructose dễ bị gan chuyển hóa thành mỡ, và insulin không có tác dụng trong quá trình này.
Dư thừa fructose có thể gây tiêu chảy. Các bậc cha mẹ cho con em uống nhiều nước hoa quả, thí dụ như nước ép táo, thường nhận thấy rõ điều này.
Xiro ngô - 'Thủ phạm' gây phát phì
Xiro glucoza-fructose chiết xuất từ ngô được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp thực phẩm trong gần 30 năm qua. Đây được xem là một trong những nguyên nhân làm gia tăng tỷ lệ béo phì ở các nước phương Tây.
Nghiên cứu trên chuột của Đại học Cincinnati cho thấy, chuột uống nước pha xiro glucoza-fructose phát phì nhanh chóng. Lượng mỡ trong cơ thể chúng cao hơn 90% so với nhóm đối chứng (uống nước lã). (Nguồn: PubMed)
Fructose 'cài chế độ' sản xuất chất béo
Theo GS. BS Elizabeth Parks, fructose khiến cơ thể ưu tiên sản xuất chất béo, đặc biệt là mỡ xấu bám quanh các cơ quan nội tạng. Nếu bữa sáng chúng ta uống nước pha fructose, cơ thể sẽ tạo ra mô mỡ không chỉ từ bữa ăn sáng, mà cả từ bữa trưa.
Hạn chế đường để sống khỏe hơn
Nghiên cứu cho thấy hạn chế tiêu thụ đường có thể kéo dài tuổi thọ. Một nghiên cứu trên loài giun Caenorhabditis elegans cho thấy việc hạn chế glucoza giúp chúng sống lâu hơn 20%. (Nguồn: PubMed)
Nên tập thói quen uống nước lọc thay vì nước ngọt, nước ép có đường. Từ nhỏ, nên tạo thói quen cho trẻ uống nước không pha đường.
Lời khuyên từ chuyên gia
Hoa quả tươi tốt cho sức khỏe vì chứa đường tự nhiên (fructose) cùng với các vitamin và khoáng chất có lợi. Tuy nhiên, nước ép công nghiệp thường chứa nhiều đường nhân tạo (sacharoza hoặc xiro glucoza-fructose), gây hại cho sức khỏe. Vì vậy, hãy ưu tiên lựa chọn hoa quả tươi và hạn chế tối đa các loại đồ uống có đường. (Nguồn: Bộ Y Tế)
