Đồng (Cu) và Vai Trò Quan Trọng Đối Với Sức Khỏe
Đồng là một nguyên tố vi lượng thiết yếu, có mặt ở khắp nơi trong cơ thể và tham gia vào nhiều quá trình sinh học quan trọng. Nó tồn tại trong các phức hợp hữu cơ, đặc biệt là trong các enzyme liên quan đến chức năng não bộ và hệ tuần hoàn.
Chức Năng Của Đồng Trong Cơ Thể
Đồng đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng sinh lý, bao gồm:
Chất Chống Oxy Hóa
Mặc dù bản thân đồng là một chất oxy hóa, nhưng nó lại đóng vai trò là một chất chống oxy hóa quan trọng trong cơ thể. Đồng là thành phần thiết yếu của enzyme superoxide dismutase (SOD), một trong những enzyme chống oxy hóa mạnh mẽ nhất. SOD giúp bảo vệ tế bào khỏi bị tổn thương bởi các gốc tự do và quá trình peroxy hóa lipid, từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính liên quan đến stress oxy hóa như bệnh tim mạch, ung thư và lão hóa [Nguồn: NIH - National Institutes of Health].
Thành Phần Của Protein Ceruloplasmin
Đồng là một thành phần quan trọng của ceruloplasmin, một protein huyết tương. Ceruloplasmin có vai trò kiểm soát nồng độ của một số hormone trong máu, đặc biệt là hormone sắt. Nó cũng cần thiết cho quá trình tạo thành tế bào hồng cầu, đảm bảo cung cấp đủ oxy cho các mô và cơ quan trong cơ thể [Nguồn: Medscape].
Tham Gia Vào Các Quá Trình Quan Trọng Khác
Ngoài ra, đồng còn tham gia vào nhiều quá trình sinh hóa khác, bao gồm:
- Sản xuất năng lượng: Đồng giúp các tế bào chuyển đổi năng lượng từ thức ăn thành năng lượng mà cơ thể có thể sử dụng.
- Tạo melanin: Melanin là sắc tố tạo màu cho da, tóc và mắt. Đồng đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất melanin.
- Oxy hóa acid béo: Đồng giúp cơ thể chuyển hóa chất béo, đảm bảo chức năng của hệ thần kinh và tim mạch.
Nhu Cầu Đồng Hàng Ngày
Nhu cầu đồng hàng ngày thay đổi tùy theo độ tuổi, giới tính và tình trạng sức khỏe. Tuy nhiên, giới hạn trên an toàn của việc bổ sung đồng hàng ngày là 5mg. Việc tiêu thụ quá nhiều đồng có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn [Nguồn: WHO - World Health Organization].
Nguồn Thực Phẩm Giàu Đồng
Đồng có thể được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm khác nhau. Dưới đây là một số nguồn thực phẩm giàu đồng:
- Hải sản: Sò (7.6mg/100g), ốc (7.2mg/100g), cua (4.8mg/100g), tôm (0.8mg/100g).
- Nội tạng: Gan cừu (6.0mg/100g).
- Khác: Men bia (3.3mg/100g), quả ôliu (1.6mg/100g), cá tuyết (0.6mg/100g), bánh mì bột thô (0.25mg/100g).
Một chế độ ăn uống cân bằng và đa dạng thường cung cấp đủ lượng đồng cần thiết cho cơ thể.
Thiếu Hụt Đồng và Triệu Chứng
Thiếu hụt đồng có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe, đặc biệt là khi kết hợp với thiếu hụt các chất dinh dưỡng khác như Selen. Các triệu chứng thiếu hụt đồng có thể bao gồm:
- Nguy cơ bệnh tim mạch: Thiếu đồng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đặc biệt khi có sự thiếu hụt Selen. Điều này có thể do ức chế enzyme glutathione peroxidase, làm giảm khả năng kiểm soát các gốc tự do, gây tổn thương tim mạch [Nguồn: AHA - American Heart Association].
- Thiếu máu: Đồng cần thiết cho quá trình tạo hồng cầu, thiếu hụt có thể dẫn đến thiếu máu.
- Bệnh về xương: Đồng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và duy trì xương khỏe mạnh, thiếu hụt có thể gây ra các vấn đề về xương.
- Rối loạn thần kinh: Thiếu hụt đồng có thể ảnh hưởng đến chức năng thần kinh, gây ra các triệu chứng như tê bì, yếu cơ.
- Rụng tóc: Đồng tham gia vào quá trình hình thành sắc tố melanin, thiếu hụt có thể dẫn đến rụng tóc và bạc tóc sớm.
- Ở trẻ em: Chậm phát triển xương, xương dễ gãy.
Sử Dụng Đồng Bổ Sung
Việc bổ sung đồng có thể cần thiết trong một số trường hợp nhất định:
- Khi dùng kẽm liều cao: Kẽm có thể làm giảm hấp thu đồng, do đó cần bổ sung đồng khi dùng kẽm liều cao.
- Rối loạn di truyền (hội chứng Menke): Hội chứng Menke là một rối loạn di truyền hiếm gặp khiến cơ thể mất khả năng hấp thu đồng. Trong trường hợp này, đồng thường được chỉ định dưới dạng tiêm.
- Hỗ trợ chống viêm: Đồng có thể có lợi trong việc giảm viêm trong các bệnh như viêm khớp dạng thấp và viêm xương khớp [Nguồn: Arthritis Foundation].
An Toàn Khi Sử Dụng Đồng
Việc sử dụng đồng với liều lượng cao có thể gây độc, tuy nhiên, ngộ độc đồng mạn tính rất hiếm. Sử dụng nước nhiễm đồng với nồng độ trên 1.6mg/L có thể gây độc [Nguồn: EPA - Environmental Protection Agency].
Tương Tác và Chống Chỉ Định
Không nên sử dụng đồng cho người mắc bệnh Wilson, một bệnh di truyền hiếm gặp gây tích tụ đồng trong các cơ quan nội tạng do rối loạn gen [Nguồn: NIH - National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases].
Lưu ý: Thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm bổ sung đồng nào.
