Amidan: Có nên cắt cho trẻ? Giải đáp từ chuyên gia
Mùa hè là thời điểm nhiều phụ huynh muốn tranh thủ cắt amidan cho con. Tuy nhiên, trước khi quyết định, chúng ta cần tìm hiểu rõ về amidan, vai trò của chúng, các bệnh lý thường gặp và khi nào thì việc cắt amidan là cần thiết.
1. Amidan là gì?
Vị trí và cấu tạo
Amidan là một tổ chức lympho, tập trung thành đám ở hai bên thành họng, tạo thành vòng bạch huyết Waldayer. Vòng này bao gồm:
- Amidan vòm họng (VA - Vegetaion adenoide): Nằm ở vòm mũi họng.
- Amidan khẩu cái: Thường được gọi đơn giản là amidan.
- Amidan đáy lưỡi.
Ở trẻ em, VA luôn tồn tại và có thể bị viêm, quá phát gây khó thở, thường phải thở bằng miệng. Amidan khẩu cái thường bị viêm ở trẻ lớn và người trưởng thành. Cả amidan và VA sẽ teo dần từ tuổi dậy thì đến tuổi trưởng thành.
Chức năng của Amidan
Amidan đóng vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch của cơ thể:
- Sinh miễn dịch: Tạo ra kháng thể và các tế bào lympho bào.
- Bảo vệ đường hô hấp trên: Chống lại các tác nhân gây bệnh, đặc biệt là vi sinh vật gây nhiễm trùng.
Theo TS.BS. Nguyễn Hồng Dũng, Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, amidan và VA có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ hệ thống đường hô hấp trên, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. (Nguồn: https://www.vinmec.com/vi/tin-tuc/hoi-dap-bac-si/tre-em-co-nen-cat-amidan-va-vao/)
2. Các bệnh thường gặp ở Amidan
Viêm Amidan
Bệnh thường gặp nhất ở amidan là viêm amidan, có thể là:
- Viêm amidan cấp tính:
- Sốt cao (thường 39-40°C), có thể kèm rét run.
- Đau họng, rát họng.
- Nuốt đau.
- Ho.
- Viêm amidan mạn tính:
- Sốt nhẹ.
- Mệt mỏi.
- Rát họng, ngứa họng.
- Ho khan hoặc có đờm.
- Miệng hôi.
- Đôi khi nuốt vướng như có sợi tóc.
Viêm amidan mạn tính thường có những đợt cấp tính do thay đổi thời tiết, uống nước lạnh, hoặc khi sức đề kháng suy giảm.
Khám họng
Khi khám họng, có thể thấy:
- Amidan to một hoặc hai bên.
- Có nhiều hốc và trong các hốc có mủ hoặc màng trắng.
Các hốc amidan là nơi trú ngụ của các vi sinh vật gây bệnh như H. influenzae, S. pneumoniae, S. pyogenes, S. aureus, S. epidermidis. Khi có điều kiện thuận lợi, chúng sẽ gây bệnh cho vùng tai, mũi, họng, xoang.
Biến chứng của Viêm Amidan
Ngoài viêm, amidan còn có thể bị áp xe, thường gặp là áp xe quanh amidan. Áp xe quanh amidan có nguy cơ lan rộng viêm ra các vùng xung quanh như vùng cổ, trung thất.
Nếu viêm amidan do vi khuẩn liên cầu nhóm A (S. pyogenes), có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm:
- Thấp tim: Bệnh thấp tim tiến triển.
- Thấp khớp cấp tính.
- Viêm cầu thận cấp.
Các bệnh do S. pyogenes gây ra có thể để lại hậu quả nặng nề.
3. Có nên cắt Amidan?
Khi nào cần đến bác sĩ?
Khi amidan bị viêm, cần đến khám bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng để được đánh giá và điều trị cụ thể. Mục tiêu là chữa trị để amidan trở lại hoạt động bình thường, bảo vệ đường hô hấp. Không nên vội vàng cắt bỏ amidan.
Chỉ định cắt Amidan
Việc cắt amidan chỉ được cân nhắc khi điều trị nội khoa không hiệu quả và có chỉ định rõ ràng:
- Tắc nghẽn đường hô hấp: Amidan viêm nhiễm, phì đại gây tắc nghẽn đường hô hấp, dẫn đến ngưng thở khi ngủ, tím tái, quấy khóc.
- Viêm amidan mạn tính tái phát nhiều lần: Thường là 6-7 lần/năm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
- Amidan có nhiều hốc mủ: Xét nghiệm mủ có vi khuẩn liên cầu nhóm A, kèm theo chỉ số ASLO tăng cao, có nguy cơ gây thấp khớp, biến chứng tim, hoặc viêm cầu thận cấp, hoặc đã gây thấp tim tiến triển.
- Biến chứng khác: Viêm phế quản, hen phế quản, viêm tai giữa, viêm xoang nhiều lần.
- Quá phát amidan: Gây cản trở đường hô hấp, ăn uống.
Lưu ý khi quyết định cắt Amidan
- Không nên cắt cho trẻ dưới 5 tuổi: Ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch, amidan chưa phát triển hết.
- Thận trọng khi cắt cho người trên 45 tuổi: Có thể có bệnh lý nền như tăng huyết áp, bệnh tim mạch, xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành. Amidan ở lứa tuổi này thường bị xơ hóa, nếu cắt có thể gây chảy máu nhiều và kéo dài, nguy hiểm đến tính mạng.
Quyết định cuối cùng
Việc có cắt amidan hay không phải do bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng chỉ định. Phụ huynh không nên nôn nóng hoặc quá lo lắng mà tự ý yêu cầu cắt amidan cho trẻ. Cắt amidan là một phẫu thuật, có thể có tai biến như dị ứng thuốc gây mê, sốc phản vệ, chảy máu sau cắt, hoặc ảnh hưởng đến phát âm. Mặc dù hiện nay có nhiều phương pháp cắt amidan hiện đại như dao điện, laser, nhưng vẫn cần đề phòng các tác dụng phụ.
PGS.TS Bùi Khắc Hậu Tri Thức Trẻ
Nguồn: https://m.nguoiduatin.vn/amidan-co-nen-cat-cho-tre-a17383.html
