U Xơ Tiền Liệt Tuyến (Phì Đại Lành Tính Tuyến Tiền Liệt): Tổng Quan và Cách Điều Trị
U xơ tiền liệt tuyến, còn được gọi là phì đại lành tính tuyến tiền liệt (BPH), là tình trạng tuyến tiền liệt ở nam giới lớn tuổi tăng kích thước. Đây là một bệnh lý phổ biến, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người.
Triệu Chứng Thường Gặp
Khi tuyến tiền liệt phì đại, nó sẽ chèn ép vào niệu đạo và bàng quang, gây ra các triệu chứng khó chịu:
- Tiểu khó, tiểu ngập ngừng, tiểu són: Dòng nước tiểu yếu, phải rặn khi đi tiểu, tiểu không thành dòng, và có thể bị són tiểu ngay cả ban ngày.
- Cảm giác tiểu không hết, tiểu nhiều lần, lượng nước tiểu ít: Luôn có cảm giác buồn tiểu và phải đi tiểu nhiều lần trong ngày, đặc biệt là vào ban đêm (tiểu đêm), nhưng mỗi lần đi tiểu chỉ được một lượng nhỏ.
- Tiểu ra máu (hiếm gặp): Một số bệnh nhân có thể bị tiểu ra máu nếu các mạch máu trong tuyến tiền liệt bị giãn nở và vỡ.
- Tăng nguy cơ nhiễm trùng tiết niệu: Do tiểu không hết, nước tiểu ứ đọng trong bàng quang tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu. Theo dõi các triệu chứng nhiễm trùng tiết niệu như tiểu buốt, tiểu rắt, sốt, đau vùng thắt lưng.
- Suy chức năng thận, thận ứ nước (nếu không điều trị): Trong trường hợp nghiêm trọng, tiểu khó kéo dài có thể dẫn đến ứ đọng nước tiểu trong bàng quang, gây áp lực lên thận, dẫn đến suy giảm chức năng thận và thận ứ nước. Cần siêu âm tuyến tiền liệt và thận để loại trừ các biến chứng này và loại trừ ung thư (thể tích tuyến tiền liệt bình thường khoảng 20ml). Xét nghiệm máu định lượng PSA cũng giúp loại trừ ung thư tiền liệt tuyến (thường nhỏ hơn 4 ng/ml).
Nguyên Nhân Gây Bệnh
U xơ tiền liệt tuyến là một bệnh lý đa yếu tố, liên quan đến nhiều nguyên nhân khác nhau:
- Hút thuốc lá: Các hóa chất độc hại trong thuốc lá có thể gây viêm và tổn thương tuyến tiền liệt.
- Lạm dụng tình dục: Quan hệ tình dục quá độ và kéo dài có thể gây sưng tấy, phù nề, sung huyết tuyến tiền liệt, dẫn đến u xơ.
- Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn nhiều thực phẩm cay nóng, dầu mỡ, đồ ăn chế biến sẵn có thể gây kích ứng và viêm tuyến tiền liệt.
- Tâm lý lo âu, stress: Căng thẳng kéo dài có thể gây rối loạn nội tiết tố nam, ảnh hưởng đến chức năng tuyến tiền liệt và làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Các Cách Hỗ Trợ Điều Trị
Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp:
- Nội khoa: Sử dụng thuốc giãn cơ trơn thành mạch, tuyến tiền liệt và cổ bàng quang để giảm tắc nghẽn niệu đạo, giúp việc tiểu tiện dễ dàng hơn. Các thuốc thường dùng bao gồm alpha-blockers (ví dụ: tamsulosin, alfuzosin) và 5-alpha reductase inhibitors (ví dụ: finasteride, dutasteride).
- Vật lý trị liệu: Sử dụng các phương pháp như sóng ngắn, sóng viba, sóng không gian để tạo nhiệt, giúp tái tạo tế bào, tăng cường miễn dịch, cải thiện tuần hoàn máu và giảm triệu chứng bệnh.
- Prostatic Stents: Đặt một stent (giống như một lò xo nhỏ) vào niệu đạo vùng tiền liệt tuyến để nong rộng đường tiểu. Phương pháp này thường được áp dụng cho bệnh nhân có chống chỉ định với điều trị nội khoa và ngoại khoa.
- Phẫu thuật: Cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến tiền liệt phì đại khi bệnh ở giai đoạn nặng, gây ra các biến chứng như chảy máu đường tiểu, tổn thương thận, nhiễm trùng đường tiểu tái phát, bí tiểu, hoặc sỏi bàng quang. Các phương pháp phẫu thuật bao gồm cắt đốt nội soi tuyến tiền liệt (TURP), cắt bỏ tuyến tiền liệt bằng laser, hoặc phẫu thuật mở.
Phòng Bệnh U Xơ Tiền Liệt Tuyến
Để phòng ngừa u xơ tiền liệt tuyến, nam giới nên thực hiện các biện pháp sau:
- Kiểm soát stress, nghỉ ngơi hợp lý, tập thể thao: Duy trì một lối sống lành mạnh, giảm căng thẳng, ngủ đủ giấc, và tập thể dục thường xuyên để tăng cường sức khỏe tổng thể.
- Uống nhiều nước: Uống đủ 2-3 lít nước mỗi ngày để giúp làm sạch đường tiết niệu và ngăn ngừa nhiễm trùng.
- Nên ăn:
- Thực phẩm chứa isoflavone và lignane (như đậu nành, đậu xanh, giá đỗ) có tác dụng ức chế phản ứng viêm trong tuyến tiền liệt.
- Rau củ quả giàu beta-caroten, lycopen, vitamin C, A, vitamin nhóm B, và các nguyên tố vi lượng (như cà rốt, cà chua, dưa hấu, bí ngô, rau ngót, cần tây, đu đủ chín, rau cải) có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào tuyến tiền liệt.
- Thực phẩm giàu omega-3 (như cá hồi, cá ngừ, vừng đen, sữa chua, bánh mì) có tác dụng kháng viêm và tốt cho sức khỏe tim mạch.
- Kiêng ăn:
- Mỡ động vật và đồ ăn béo (như paté gan, sốt mayonnaise, bơ, đồ chiên rán) có thể làm tăng tình trạng viêm của tuyến tiền liệt.
- Hạn chế thịt đỏ (như thịt bò, thịt lợn) vì chứa nhiều chất đạm, đặc biệt là đối với nam giới trên 50 tuổi.
- Tránh uống rượu và đồ uống chứa caffein (như trà, cà phê) vì caffein có thể kích thích bàng quang và gây buồn tiểu nhiều hơn.
