Sự phát triển của tế bào trứng: Hành trình từ phôi thai đến khi rụng trứng
Quá trình phát triển và trưởng thành của tế bào trứng (noãn) trong buồng trứng là một hành trình dài và phức tạp, chịu sự chi phối của nhiều yếu tố. Quá trình này không chỉ bắt đầu khi người phụ nữ bước vào tuổi dậy thì mà thực tế, nó đã khởi động từ giai đoạn phôi thai. Hãy cùng khám phá hành trình kỳ diệu này.
Giai đoạn hình thành noãn bào cơ sở
- Bắt đầu từ thời kỳ phôi thai (thai nhi 5 tháng): Ngay từ khi bé gái còn là một bào thai khoảng 5 tháng tuổi, buồng trứng đã bắt đầu hình thành các tế bào trứng nguyên thủy.
- Tế bào noãn mẫu kết hợp với tế bào hạt tạo thành noãn bào cơ sở: Các tế bào trứng nguyên thủy này (tế bào noãn mẫu) kết hợp với các tế bào xung quanh (tế bào hạt) để tạo thành cấu trúc gọi là noãn bào cơ sở.
- Noãn bào cơ sở bao gồm:
- Tế bào noãn mẫu: Tiền thân của tế bào trứng.
- Tế bào hạt bẹt: Các tế bào bao quanh, có chức năng hỗ trợ và nuôi dưỡng tế bào noãn mẫu.
- Màng cơ sở: Lớp màng bao bọc bên ngoài, tạo ranh giới cho noãn bào cơ sở.
Quá trình này diễn ra liên tục, tạo ra hàng triệu noãn bào cơ sở trong buồng trứng của bé gái trước khi sinh ra. Tuy nhiên, số lượng này sẽ giảm dần theo thời gian.
Giai đoạn phát dục của noãn bào cơ sở (9 tháng)
- Tế bào noãn mẫu lớn lên, thay đổi sinh hóa: Trong khoảng 9 tháng tiếp theo, các noãn bào cơ sở bắt đầu quá trình phát triển. Tế bào noãn mẫu tăng kích thước, bên trong xảy ra nhiều biến đổi phức tạp về mặt sinh hóa.
- Hình thành lớp protein đường trong suốt bảo vệ (zona pellucida): Xung quanh tế bào noãn mẫu hình thành một lớp vỏ đặc biệt, được gọi là zona pellucida. Lớp vỏ này có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tế bào trứng và ngăn chặn sự xâm nhập của nhiều hơn một tinh trùng vào trứng.
- Liên kết tế bào để trao đổi dinh dưỡng và tín hiệu: Các tế bào hạt xung quanh liên kết chặt chẽ với tế bào noãn mẫu, tạo thành mạng lưới trao đổi chất dinh dưỡng và các tín hiệu hóa học, đảm bảo tế bào noãn mẫu phát triển khỏe mạnh.
- Hình thành mao mạch và tế bào thể, kết nối với tuần hoàn máu: Xung quanh noãn bào cơ sở hình thành các mạch máu nhỏ (mao mạch) và các tế bào đặc biệt (tế bào thể). Điều này giúp noãn bào nhận được chất dinh dưỡng và oxy từ máu, đồng thời loại bỏ các chất thải.
Giai đoạn phát triển thành noãn bào chín (85 ngày)
Sau giai đoạn phát dục ban đầu, noãn bào cơ sở tiếp tục trải qua một giai đoạn phát triển kéo dài khoảng 85 ngày để trở thành noãn bào chín, sẵn sàng cho quá trình thụ tinh.
- 70 ngày đầu: Đây là giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ của noãn bào.
- Đường kính noãn bào tăng nhanh: Kích thước của noãn bào tăng lên đáng kể.
- Tế bào hạt tăng gấp 600 lần: Số lượng tế bào hạt xung quanh noãn bào tăng lên rất nhiều, tạo thành nhiều lớp tế bào bao bọc.
- Tiết dịch noãn bào, hình thành khoang noãn bào (nang noãn): Các tế bào hạt tiết ra một chất dịch đặc biệt, tạo thành một khoang chứa đầy dịch bên trong cấu trúc nang trứng. Lúc này, cấu trúc được gọi là nang noãn (hay nang trứng).
- 15 ngày cuối: Giai đoạn chuẩn bị cuối cùng cho quá trình rụng trứng.
- Chỉ một noãn bào chín: Trong số rất nhiều nang noãn phát triển, thường chỉ có một nang noãn đạt đến giai đoạn chín muồi.
- Buồng trứng đưa noãn bào vào ổ bụng (rụng trứng): Nang noãn chín vỡ ra, giải phóng tế bào trứng vào ổ bụng. Quá trình này được gọi là rụng trứng.
- Trước rụng trứng 18 giờ, tế bào noãn mẫu hoàn thành phân chia, giảm nhiễm sắc thể còn 23 (tế bào trứng): Trước khi rụng trứng khoảng 18 giờ, tế bào noãn mẫu trải qua một quá trình phân chia đặc biệt (giảm phân) để giảm số lượng nhiễm sắc thể từ 46 xuống còn 23. Lúc này, tế bào noãn mẫu chính thức trở thành tế bào trứng, sẵn sàng cho quá trình thụ tinh với tinh trùng.
Tuổi thọ và chất lượng tế bào trứng
- Tuổi thọ tế bào trứng: 10-40 năm: Tế bào trứng có thể tồn tại trong buồng trứng từ 10 đến hơn 40 năm, kể từ khi được hình thành trong giai đoạn phôi thai cho đến khi rụng trứng.
- Mang thai sau 35 tuổi có thể ảnh hưởng chất lượng phôi thai do tế bào trứng lão hóa: Do tế bào trứng có tuổi thọ khá dài, nên khi phụ nữ mang thai ở độ tuổi ngoài 35, chất lượng tế bào trứng có thể giảm sút do quá trình lão hóa. Điều này có thể làm tăng nguy cơ gặp các vấn đề về sức khỏe cho cả mẹ và bé, chẳng hạn như tăng nguy cơ sảy thai, thai lưu, hoặc các dị tật bẩm sinh ở thai nhi. (Nguồn: https://www.acog.org/)
Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên của các chuyên gia y tế. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về sức khỏe sinh sản, hãy tìm kiếm sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa.
