Biếng Ăn Ở Trẻ: Nguyên Nhân Tâm Lý và Giải Pháp
Biếng ăn ở trẻ em là một vấn đề phổ biến khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng. Tuy nhiên, không phải lúc nào biếng ăn cũng xuất phát từ bệnh lý. Trong nhiều trường hợp, đặc biệt là ở trẻ lớn hơn và trẻ sơ sinh, nguyên nhân chính lại nằm ở yếu tố tâm lý và mối quan hệ giữa mẹ và con.
1. Nhận Biết Biếng Ăn Ở Trẻ
Để xác định chính xác trẻ có biếng ăn hay không, cần xem xét kỹ lưỡng các biểu hiện và thói quen ăn uống của trẻ:
Không phải trường hợp nào ăn ít cũng là biếng ăn: Mỗi trẻ có một nhu cầu dinh dưỡng khác nhau, phụ thuộc vào độ tuổi, cân nặng, mức độ hoạt động và thể trạng. Do đó, việc so sánh lượng ăn của trẻ này với trẻ khác là không hợp lý. Nếu trẻ vẫn phát triển bình thường, vui vẻ và khỏe mạnh, thì việc ăn ít hơn so với tiêu chuẩn không hẳn là dấu hiệu của biếng ăn.
Trẻ ăn thất thường hoặc thích ăn vặt vẫn có thể nhận đủ dinh dưỡng: Một số trẻ có xu hướng ăn không đều, lúc ăn nhiều, lúc ăn ít. Hoặc trẻ thích ăn vặt giữa các bữa chính. Điều quan trọng là tổng lượng thức ăn trẻ tiêu thụ trong ngày có đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng hay không. Nếu cộng cả các bữa ăn vặt, trẻ vẫn nhận đủ calo và dưỡng chất cần thiết, thì không cần quá lo lắng.
2. Các Trường Hợp Cần Quan Tâm
Tuy nhiên, có những trường hợp biếng ăn ở trẻ cần được cha mẹ đặc biệt quan tâm và tìm hiểu nguyên nhân:
Trẻ đột ngột bỏ ăn kèm dấu hiệu mệt mỏi, sốt, đau bụng: Đây có thể là dấu hiệu của một bệnh nhiễm trùng hoặc vấn đề sức khỏe khác. Khi trẻ có các triệu chứng này, cần đưa trẻ đến bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Trẻ 6-18 tháng tuổi bị đau họng, sau tiêm chủng, mọc răng: Đây là những giai đoạn trẻ dễ bị biếng ăn do cảm giác khó chịu, đau đớn. Cha mẹ cần kiên nhẫn và tìm cách giúp trẻ dễ chịu hơn, ví dụ như cho trẻ ăn thức ăn mềm, lỏng, dễ nuốt.
Trẻ vừa cai sữa mẹ: Việc chuyển từ bú mẹ sang ăn dặm là một thay đổi lớn đối với trẻ. Trẻ có thể chưa quen với thức ăn mới, hoặc chưa biết cách ăn. Cha mẹ cần cho trẻ làm quen từ từ với thức ăn dặm, bắt đầu từ những loại thức ăn dễ tiêu hóa, dễ nuốt.
3. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Việc Ăn Của Trẻ
Ngoài các yếu tố bệnh lý, có rất nhiều yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến việc ăn uống của trẻ, bao gồm:
Thay đổi loại sữa/thức ăn không hợp khẩu vị: Trẻ có thể không thích mùi vị, kết cấu của một loại thức ăn mới. Cha mẹ nên thử nhiều loại thức ăn khác nhau để tìm ra những món trẻ thích.
Dụng cụ ăn không phù hợp: Thìa, muỗng quá to hoặc quá cứng có thể khiến trẻ khó chịu khi ăn.
Ép ăn, gây sợ hãi: Ép trẻ ăn khi trẻ không muốn có thể tạo ra một trải nghiệm tiêu cực, khiến trẻ sợ hãi và càng trở nên biếng ăn hơn.
Gián đoạn bữa ăn bằng việc lau miệng, vệ sinh: Việc lau miệng, lau mặt liên tục trong khi ăn có thể làm trẻ mất tập trung và hứng thú với bữa ăn.
Thay đổi người cho ăn hoặc thái độ khi cho ăn: Trẻ có thể cảm thấy không thoải mái khi người cho ăn thay đổi, hoặc khi người cho ăn có thái độ căng thẳng, bực bội.
4. Những Điều Cần Tránh và Nên Làm Khi Cho Trẻ Ăn
Để giúp trẻ ăn ngon miệng hơn, cha mẹ cần lưu ý những điều sau:
Không nên: * Bắt ép trẻ ăn hết phần: Hãy để trẻ tự quyết định lượng thức ăn mà trẻ muốn ăn. * Quá khắt khe về thời gian ăn: Không nên quá cứng nhắc về giờ giấc ăn uống. Hãy linh hoạt điều chỉnh theo nhu cầu của trẻ. * Quấy rầy trẻ trong khi ăn: Hạn chế lau miệng, lau mặt hoặc làm bất cứ điều gì khiến trẻ mất tập trung.
Nên: * Tạo hứng thú cho trẻ khi ăn: Cho trẻ tham gia vào việc chuẩn bị thức ăn, bày biện bàn ăn. Kể chuyện hoặc hát cho trẻ nghe trong khi ăn. * Cho ăn ít hơn một chút so với khả năng, sau đó tăng dần: Điều này giúp kích thích cảm giác thèm ăn của trẻ. * Cho ăn ở nơi yên tĩnh: Tránh những nơi ồn ào, náo nhiệt để trẻ có thể tập trung vào bữa ăn.
5. Giải Pháp Tâm Lý Cho Trẻ Biếng Ăn
Trong nhiều trường hợp, giải pháp tốt nhất cho trẻ biếng ăn là tạo một môi trường ăn uống thoải mái, vui vẻ và khuyến khích trẻ tự khám phá thức ăn. Cha mẹ nên kiên nhẫn, nhẹ nhàng và tránh tạo áp lực cho trẻ.
Các bác sĩ thường chỉ định các xét nghiệm như xét nghiệm máu, xét nghiệm phân để loại trừ các nguyên nhân bệnh lý. Tuy nhiên, nếu trẻ vẫn phát triển tốt về chiều cao, thì việc tăng cân chậm hơn một chút không phải là vấn đề đáng lo ngại. (Theo Hướng dẫn Chẩn đoán và Điều trị bệnh thường gặp ở trẻ em của Bộ Y Tế)
