Cong Vẹo Cột Sống Ở Trẻ Em: Nguyên Nhân, Tác Hại và Cách Phòng Ngừa
Tổng Quan Về Cong Vẹo Cột Sống
Cong vẹo cột sống là một vấn đề sức khỏe thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trong độ tuổi từ 6 đến 18, giai đoạn mà cơ thể đang phát triển mạnh mẽ và cấu trúc xương chưa hoàn thiện. Đây là thời điểm cột sống dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài, dẫn đến những biến dạng không mong muốn.
Tình trạng phổ biến: Theo thống kê tại Việt Nam, tỷ lệ trẻ em mắc tật cong vẹo cột sống chiếm khoảng 15-25% trong số các bệnh học đường thường gặp. Điều này cho thấy đây là một vấn đề đáng quan tâm trong cộng đồng.
Định nghĩa: Cong vẹo cột sống (biến dạng cột sống) là tình trạng cột sống bị nghiêng, lệch sang một bên, hoặc cong ra phía trước (ưỡn) hoặc phía sau (gù). Khi cột sống bị biến dạng, nó không còn giữ được các đường cong sinh lý tự nhiên vốn có.
Các dạng biến dạng:
- Vẹo cột sống: Cột sống bị lệch sang phải hoặc sang trái.
- Ưỡn cột sống: Cột sống uốn cong quá mức về phía trước.
- Gù cột sống: Cột sống uốn cong quá mức về phía sau.
- Giảm độ cong sinh lý: Độ cong tự nhiên của cột sống bị giảm đi.
Nguyên Nhân Gây Cong Vẹo Cột Sống Ở Trẻ Em
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng cong vẹo cột sống ở trẻ em. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
Tư thế sai trong học tập và sinh hoạt:
- Ngồi học không đúng tư thế: Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra cong vẹo cột sống ở trẻ em. Việc ngồi học với tư thế khom lưng, vẹo người, hoặc cúi đầu quá thấp có thể gây áp lực lên cột sống và dẫn đến biến dạng.
- Bàn ghế không phù hợp với chiều cao: Bàn ghế quá cao hoặc quá thấp so với chiều cao của trẻ có thể khiến trẻ phải ngồi sai tư thế để có thể nhìn và viết, lâu dần sẽ gây ra cong vẹo cột sống.
- Đeo cặp sách quá nặng và không đều: Việc đeo cặp sách quá nặng, đặc biệt là khi chỉ đeo một bên vai, sẽ tạo ra áp lực không đều lên cột sống và gây ra vẹo cột sống. Theo khuyến cáo của các chuyên gia, trọng lượng cặp sách không nên vượt quá 10-15% trọng lượng cơ thể của trẻ.
- Thiếu ánh sáng: Khi ngồi học ở nơi thiếu ánh sáng, trẻ thường phải cúi đầu xuống để nhìn rõ hơn, điều này có thể dẫn đến gù cột sống.
- Bảng kém chất lượng: Bảng quá mờ hoặc bị lóa có thể khiến trẻ phải căng mắt và cúi đầu để nhìn rõ hơn, gây ảnh hưởng đến cột sống.
- Các tư thế xấu: Đi, đứng, nằm không đúng tư thế cũng có thể gây áp lực lên cột sống và dẫn đến cong vẹo cột sống.
- Cường độ lao động không phù hợp: Việc tham gia vào các hoạt động lao động quá sức so với lứa tuổi cũng có thể gây ảnh hưởng đến cột sống.
Các bệnh lý liên quan đến cột sống:
Một số bệnh lý liên quan đến cột sống, chẳng hạn như viêm cột sống dính khớp, thoát vị đĩa đệm, hoặc các dị tật bẩm sinh ở cột sống, cũng có thể gây ra cong vẹo cột sống. (tham khảo: https://www.kcb.vn/tin-tuc/cac-benh-ly-ve-cot-song-thuong-gap-va-phuong-phap-dieu-tri)
- Thể trạng kém:
Trẻ em có thể trạng kém do ít vận động thể thao, suy dinh dưỡng (còi xương), hoặc ngồi, đi, đứng quá sớm cũng có nguy cơ cao bị cong vẹo cột sống.
- Hội chứng Marfan:
Đây là một rối loạn di truyền ảnh hưởng đến các mô liên kết, bao gồm cả cột sống. Một trường hợp cụ thể đã được ghi nhận, một em bé 15 tuổi bị vẹo cột sống đến 70 độ do hội chứng Marfan. (Theo Trung tâm Truyền thông Giáo dục Sức khỏe Quảng Ninh)
Tác Hại Của Cong Vẹo Cột Sống
Cong vẹo cột sống không chỉ ảnh hưởng đến ngoại hình mà còn gây ra nhiều tác hại khác đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ:
Ảnh hưởng đến thể chất:
- Lệch trọng tâm cơ thể: Cong vẹo cột sống làm cho trọng tâm cơ thể bị lệch, khiến trẻ ngồi học không được ngay ngắn và gây khó khăn trong các hoạt động hàng ngày.
- Cản trở vận động: Cong vẹo cột sống có thể gây đau lưng, mỏi vai gáy, và hạn chế khả năng vận động của trẻ. Trẻ có thể gặp khó khăn khi tham gia các hoạt động thể thao và vui chơi.
- Ảnh hưởng đến thị giác và trí não: Tư thế ngồi không đúng do cong vẹo cột sống có thể gây mỏi mắt, giảm thị lực, và ảnh hưởng đến khả năng tập trung của trẻ.
- Ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng: Trong trường hợp cong vẹo cột sống nặng, các cơ quan nội tạng như tim, phổi, và hệ tiêu hóa có thể bị chèn ép, gây ra các vấn đề về sức khỏe.
- Ảnh hưởng đến khung chậu và khả năng sinh nở: Cong vẹo cột sống có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của khung chậu ở trẻ em gái, gây khó khăn cho việc sinh nở sau này.
Ảnh hưởng đến tinh thần:
- Gây tâm lý tự ti: Biến dạng cơ thể do cong vẹo cột sống có thể khiến trẻ cảm thấy tự ti, mặc cảm, và ngại giao tiếp với người khác.
Phòng Ngừa Cong Vẹo Cột Sống Cho Học Sinh
Để phòng ngừa và ngăn chặn bệnh cong vẹo cột sống ở trẻ em, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường:
- Đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ:
Chế độ ăn uống của trẻ cần cung cấp đủ protein, vitamin, chất khoáng, và đặc biệt là canxi. Các thực phẩm giàu canxi bao gồm sữa, trứng, cá, tôm, cua, và rau xanh. (Tham khảo: https://www.vinmec.com/vi/tin-tuc/thong-tin-suc-khoe/dinh-duong/nhu-cau-canxi-cua-tre-em-theo-tung-do-tuoi/)
- Tăng cường vận động thể chất:
Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể dục thể thao đều đặn để tăng cường sức khỏe và sự dẻo dai của cột sống. Các môn thể thao phù hợp cho trẻ em bao gồm bơi lội, chạy bộ, đạp xe, và các bài tập kéo giãn cơ.
- Hướng dẫn tư thế đúng:
Giáo viên và phụ huynh cần hướng dẫn trẻ ngồi học ngay ngắn, đúng tư thế. Tránh ngồi học quá lâu mà nên có thời gian nghỉ giải lao giữa giờ để thư giãn và vận động.
- Đảm bảo môi trường học tập tốt:
Lớp học và góc học tập tại nhà cần đảm bảo ánh sáng đầy đủ, cả ánh sáng tự nhiên và ánh sáng nhân tạo. Bàn ghế phải có kích thước phù hợp với từng lứa tuổi và cấp học.
- Hạn chế mang cặp sách quá nặng:
Không nên để trẻ mang cặp sách quá nặng. Khi đeo cặp, cần đeo cả hai vai hoặc phải đổi bên đeo cặp đều đặn nếu cặp chỉ có một dây đeo.
- Khám sức khỏe định kỳ:
Nên có kế hoạch khám sức khỏe định kỳ cho trẻ để phát hiện sớm các dấu hiệu của cong vẹo cột sống và có biện pháp điều trị kịp thời. Bệnh cong vẹo cột sống nếu được phát hiện sớm sẽ dễ dàng điều trị hơn. Nếu để kéo dài, có thể phải can thiệp bằng phẫu thuật.
