Tật nói lắp thường gặp ở trẻ trai 3-5 tuổi, do nghĩ nhanh hơn nói hoặc do yếu tố tâm lý. Có hai loại chính: lặp lại trọng âm và lắp âm đầu. Trẻ có thể cảm thấy căng thẳng, ngượng ngùng và sợ bị trêu chọc. Điều trị bao gồm luyện phát âm với chuyên gia và động viên tâm lý từ gia đình.

Tật Nói Lắp Ở Trẻ: Nguyên Nhân, Phân Loại và Cách Điều Trị

Nguyên Nhân Thường Gặp

Tật nói lắp là một rối loạn ngôn ngữ ảnh hưởng đến sự lưu loát trong lời nói. Nó thường bắt đầu ở trẻ nhỏ, đặc biệt là bé trai trong độ tuổi từ 3 đến 5 tuổi.

• Độ tuổi: Thường gặp ở bé trai 3-5 tuổi. Theo thống kê, tỷ lệ mắc tật nói lắp ở trẻ em trai cao hơn trẻ em gái.
• Tốc độ tư duy: Có thể do trẻ nghĩ nhanh hơn khả năng diễn đạt bằng lời. Điều này dẫn đến việc trẻ gặp khó khăn trong việc tìm từ ngữ phù hợp để diễn tả ý nghĩ của mình một cách trôi chảy.
• Yếu tố tâm lý: Nhút nhát, dễ xúc động có thể ảnh hưởng. Những yếu tố tâm lý này có thể làm tăng thêm sự căng thẳng và lo lắng khi trẻ phải nói, từ đó làm tăng mức độ nói lắp. Theo nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Quốc gia về Điếc và các Rối loạn Giao tiếp khác (NIDCD), yếu tố di truyền và thần kinh cũng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của tật nói lắp.

Phân Loại Nói Lắp

Có hai loại nói lắp chính, và một số trẻ có thể biểu hiện cả hai loại cùng lúc:

• Lặp lại trọng âm: Lặp đi lặp lại một trọng âm trong câu. Ví dụ: "Tôi…tôi…tôi muốn ăn cơm."
• Lắp âm đầu: Lắp ngay ở âm đầu khi bắt đầu nói. Ví dụ: "N…nhà của tôi ở xa."
• Phối hợp: Cả hai loại trên. Một số trẻ có thể vừa lặp lại âm đầu, vừa lặp lại cả từ hoặc cụm từ.

Biểu Hiện Tâm Lý Kèm Theo

Nói lắp không chỉ là vấn đề về lời nói mà còn liên quan đến trạng thái tâm lý của trẻ:

• Trạng thái tinh thần: Có thể liên quan đến căng thẳng gia đình và xã hội. Môi trường sống căng thẳng có thể làm tăng mức độ lo lắng và ảnh hưởng đến khả năng nói trôi chảy của trẻ.
• Cử chỉ: Ngượng nghịu, lúng túng. Trẻ nói lắp thường cảm thấy xấu hổ và tự ti về khả năng giao tiếp của mình, dẫn đến các cử chỉ ngượng ngùng.
• Sợ hãi: Sợ bị trêu ghẹo, chế giễu. Nỗi sợ này có thể khiến trẻ tránh né các tình huống giao tiếp, làm cho tình trạng nói lắp trở nên nghiêm trọng hơn.

Phương Pháp Điều Trị

Để giúp trẻ vượt qua tật nói lắp, cần có sự phối hợp giữa chuyên gia và gia đình:

• Chuyên gia phát âm: Nhờ nhà giáo chuyên về phát âm. Các chuyên gia sẽ hướng dẫn các bài tập và kỹ thuật giúp trẻ kiểm soát hơi thở, cải thiện phát âm và tăng cường sự tự tin khi nói.
• Động viên tâm lý: Quan trọng để giúp trẻ tự tin hơn. Gia đình và người thân nên tạo môi trường hỗ trợ, lắng nghe và khuyến khích trẻ giao tiếp một cách thoải mái, không phán xét. Theo Hiệp hội Nói lắp Hoa Kỳ (Stuttering Foundation), sự kiên nhẫn và thấu hiểu từ gia đình đóng vai trò then chốt trong quá trình điều trị nói lắp ở trẻ.