Các Bệnh Cơ Hội Thường Gặp ở Bệnh Nhân HIV và Dấu Hiệu Cảnh Báo
Những bệnh thường gặp như ghẻ, lao, viêm nướu răng, nhiễm nấm Candida… là những bệnh cơ hội với bệnh nhân HIV nhưng đôi khi lại trở thành dấu hiệu chỉ điểm của căn bệnh thế kỷ nhờ biểu hiện đặc trưng. Theo các chuyên gia, ở những nước có tỷ lệ người nhiễm HIV cao, việc dựa vào triệu chứng bệnh cơ hội để chẩn đoán có thể chính xác đến 85%.
1. Lao và HIV
Mối liên hệ giữa lao và HIV: Nhiễm HIV làm tăng đáng kể nguy cơ mắc lao, và ngược lại, bệnh lao có thể đẩy nhanh quá trình tiến triển từ HIV sang AIDS. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), lao là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở người nhiễm HIV.
Tỷ lệ nhiễm lao ở người HIV: Cao hơn nhiều so với người bình thường (50% so với 5-10%). Hệ miễn dịch suy yếu do HIV tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn lao phát triển.
Điều trị lao ở bệnh nhân HIV: Vô cùng khó khăn, đặc biệt khi lao kháng thuốc. Các phác đồ điều trị cần được điều chỉnh phù hợp và theo dõi sát sao do tương tác thuốc và độc tính.
Loại lao thường gặp: Lao ngoài phổi (ví dụ: lao hạch, lao màng não) thường gặp hơn ở bệnh nhân HIV, gây khó khăn trong chẩn đoán. Các triệu chứng có thể không điển hình và cần các xét nghiệm chuyên sâu để xác định.
Tham khảo thêm thông tin tại: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hiv-aids
2. Bệnh Vùng Miệng
Nhiễm nấm Candida:
- Biểu hiện: Nấm Candida có thể xuất hiện ở nhiều vị trí trong miệng như vòm hầu, mặt trong má, môi, lưỡi. Các biểu hiện có thể bao gồm: tưa miệng (các mảng trắng như sữa đông), ban đỏ hoặc môi khô, nứt nẻ.
- Đặc điểm ở bệnh nhân HIV: Nhiễm nấm Candida thường xuất hiện sớm ở bệnh nhân HIV, ngay cả khi chưa có biểu hiện suy giảm miễn dịch rõ rệt. Tổn thương do nấm ở người nhiễm HIV thường lan rộng và khó điều trị hơn so với người có hệ miễn dịch bình thường. Trong một số trường hợp, nấm có thể lan xuống thực quản, đây là một dấu hiệu cho thấy bệnh nhân đã chuyển sang giai đoạn AIDS.
- Lưỡi có thể dày lên và có màu đen do sừng hóa (hội chứng lưỡi đen có lông).
Viêm nha chu:
- Đặc điểm: Viêm nha chu là tình trạng viêm nhiễm các tổ chức xung quanh răng, gây phá hủy cấu trúc nâng đỡ răng (nướu, dây chằng nha chu, xương ổ răng). Ở bệnh nhân HIV, viêm nha chu có thể xảy ra ngay cả khi bệnh nhân vệ sinh răng miệng tốt.
- Tiến triển ở bệnh nhân HIV: Viêm nha chu ở người nhiễm HIV tiến triển nhanh hơn và gây đau đớn nhiều hơn so với người bình thường. Bệnh có thể dẫn đến mất răng nhanh chóng.
Viêm nướu hoại tử lở loét:
- Nguyên nhân ở người bình thường: Viêm nướu hoại tử lở loét có thể do thiếu vitamin C hoặc căng thẳng thần kinh.
- Liên quan đến HIV: Bệnh này trở nên phổ biến hơn ở những người nhiễm HIV do hệ miễn dịch suy yếu tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển quá mức.
Các bệnh do nhiễm siêu vi khuẩn:
- Mụn rộp (Herpes simplex), mụn nước (Varicella-zoster virus), viêm miệng hoại tử.
- Đặc điểm ở bệnh nhân HIV: Các tổn thương do virus gây ra ở bệnh nhân HIV thường đau đớn hơn, lâu lành hơn và có thể biến dạng, lan rộng hoặc trở nên nghiêm trọng hơn.
Tổn thương bạch sản dạng tóc (Oral hairy leukoplakia):
- Vị trí: Thường gặp ở hai bên bờ lưỡi hoặc lưng lưỡi.
- Dấu hiệu: Các mảng trắng xù xì, giống như bị bội nhiễm nấm Candida.
- Ý nghĩa: Tổn thương bạch sản dạng tóc thường là dấu hiệu báo hiệu tình trạng suy giảm miễn dịch nghiêm trọng và có thể là dấu hiệu cho thấy HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS.
Các bất thường khác ở niêm mạc:
- Bỗng nhiên xuất hiện nhiều mảng bầm tím trong miệng, chốc mép ở người trẻ tuổi còn đủ răng, xuất huyết máu răng không rõ nguyên nhân (không do viêm nướu hoặc cạo răng), sưng hạch bạch huyết, vết đen trên lưỡi hoặc vạch đen bất thường trên móng tay.
- Gợi ý nhiễm HIV/AIDS: Các bất thường này có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của tình trạng nhiễm HIV hoặc AIDS và cần được thăm khám và chẩn đoán kịp thời.
3. Ghẻ và Các Bệnh Ngoài Da
Tỷ lệ ghẻ ở bệnh nhân HIV: Tỷ lệ bệnh nhân HIV mắc bệnh ghẻ có xu hướng gia tăng.
Đối tượng thường gặp: Ghẻ thường gặp ở những người nhiễm HIV có tiền sử nghiện ma túy, đặc biệt là những người tiêm chích ma túy.
Đặc điểm ghẻ ở bệnh nhân HIV:
- Vết loét dày đặc, lan rộng trên cơ thể.
- Ngứa rất nhiều, dữ dội.
- Khó tìm thấy ghẻ bằng các phương pháp thông thường (ví dụ: đốt đèn tìm ghẻ).
- Vết loét sâu hơn so với người bình thường.
- Thời gian điều trị kéo dài hơn.
Viêm da mủ: Tỷ lệ bệnh nhân nhiễm HIV bị viêm da mủ cao hơn so với người bình thường.
Zona (Herpes zoster):
- Biểu hiện: Bệnh thường chỉ xuất hiện ở một bên cơ thể, lan tỏa theo đường đi của dây thần kinh, gây ra các bóng nước.
- Đặc điểm ở bệnh nhân HIV: Các bóng nước to hơn, mật độ dày hơn và có xu hướng loét sâu hơn so với người bình thường.
- Thời gian khỏi bệnh: Bệnh zona ở người nhiễm HIV thường kéo dài hơn và cần điều trị bằng thuốc kháng virus để ngăn ngừa các biến chứng.
Tham khảo thêm thông tin tại: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6485278/
Hiểu biết về các bệnh cơ hội và dấu hiệu cảnh báo sớm có vai trò quan trọng trong việc phát hiện và điều trị kịp thời HIV/AIDS, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh. Hãy chủ động phòng tránh HIV và tìm kiếm sự hỗ trợ y tế nếu có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào.
