Tự ý dùng thuốc hạ sốt, giảm đau: Lợi bất cập hại!
Nhiều người có thói quen khi bị sốt hoặc đau nhức thường tự ý ra hiệu thuốc mua thuốc hạ sốt, giảm đau để uống. Đây là một thói quen vô cùng nguy hiểm, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe. Thay vì tự điều trị, khi sức khỏe có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, bạn nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Vì sao không nên tự ý dùng thuốc hạ sốt, giảm đau?
Nguy hiểm tiềm ẩn: Việc tự ý sử dụng thuốc hạ sốt, giảm đau có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng nếu không được sử dụng đúng cách và đúng liều lượng. Hơn nữa, việc tự điều trị có thể làm chậm trễ quá trình chẩn đoán và điều trị bệnh chính.
Che lấp bệnh chính: Một trong những nguy cơ lớn nhất của việc tự ý dùng thuốc giảm đau là nó có thể che lấp các triệu chứng của bệnh chính. Điều này khiến cho việc chẩn đoán bệnh trở nên khó khăn hơn, dẫn đến việc bỏ qua các bệnh lý nghiêm trọng và khi can thiệp y tế thì đã quá muộn.
Các nhóm thuốc hạ sốt, giảm đau phổ biến
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại thuốc hạ sốt, giảm đau, chống viêm. Chúng được phân loại thành 9 nhóm chính, trong đó nhóm thuốc hạ sốt, giảm đau (không có tác dụng chống viêm) gồm 2 nhóm chính:
Nhóm Noramidopyrin: Bao gồm các hoạt chất như Analgin, Pyramidon, Antypyrin, Optalgin, Algopyrin…
Nhóm Phenacetin: Bao gồm các hoạt chất như Andol, Panadol, Efferalgan, Paracetamol, Decolgen…
Tác hại tiềm ẩn của thuốc hạ sốt, giảm đau
Đau và viêm có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Việc điều trị cần phải xác định đúng nguyên nhân gốc rễ. Tuy nhiên, nhiều người bệnh chỉ tập trung vào việc giảm triệu chứng sốt và đau mà không chú ý đến những tác động có hại của thuốc. Dưới đây là một số tác hại tiềm ẩn của thuốc hạ sốt, giảm đau:
Tăng tiết dịch vị, giảm bảo vệ niêm mạc dạ dày: Các thuốc này ức chế sản sinh Prostaglandin, làm tăng tiết dịch vị, giảm tiết chất nhờn bảo vệ niêm mạc dạ dày và giảm lượng máu đến nuôi dưỡng lớp niêm mạc. Điều này dễ gây viêm loét dạ dày và làm chậm quá trình hồi phục nếu đã có tổn thương. Theo nghiên cứu của FDA, mỗi năm có khoảng 2-4% số người dùng thuốc giảm đau bị chảy máu dạ dày-ruột và 15% khác có chảy máu vi thể không nhìn thấy được, chỉ phát hiện qua xét nghiệm phân hoặc nội soi.
Giảm lượng máu qua thận: Thuốc ức chế Prostaglandin còn làm giảm lượng máu qua thận, giảm lọc gây phù ngoại vi và suy thận (tỷ lệ 0,09%).
Tăng huyết áp, dị ứng: Thuốc có thể gây tăng huyết áp, dị ứng với tỷ lệ khoảng 0,11%.
Tăng men gan, trầm cảm: Một số người có thể bị tăng men gan hoặc mắc bệnh trầm cảm do tác dụng phụ của thuốc.
Tăng chảy máu vết mổ: Nguy cơ chảy máu sau phẫu thuật có thể tăng lên (tỷ lệ 1,04%).
Khởi phát cơn khó thở: Thuốc có thể gây khởi phát cơn khó thở ở những người có tiền sử hen suyễn hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Lưu ý khi sử dụng một số thuốc cụ thể
Aspirin:
- Viên trần: Aspirin là một loại thuốc chống viêm giảm đau kinh điển, thường được khuyến cáo sử dụng để chống huyết tắc do xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, nhồi máu não. Tuy nhiên, viên Aspirin trần chỉ nên uống sau khi ăn no để tránh tác dụng bất lợi lên dạ dày.
- Viên pH8: Viên Aspirin pH8 có lớp màng phim bao bọc, chỉ tan ở ruột. Do đó, có thể uống bất cứ lúc nào và không được bẻ đôi vì sẽ làm mất tác dụng bảo vệ của lớp màng. Thậm chí, uống lúc dạ dày trống có thể giúp thuốc hấp thu nhanh hơn.
Paracetamol:
- Paracetamol là một tác nhân gây độc cho gan. Nguy cơ này sẽ tăng lên khi sử dụng quá liều hoặc dùng chung với nhóm Diazepam (Valium), có thể dẫn đến bệnh não do gan, suy thận.
- Paracetamol phối hợp với Aspirin có thể gây tử vong. Tại Mỹ, mỗi năm có khoảng 56.000 trường hợp phải đi cấp cứu và 450 người tử vong do sử dụng loại thuốc này.
Các loại thuốc cần thận trọng
- Thuốc chứa Noramidopyrin: Các loại thuốc có chứa Noramidopyrin (Analgin, Pyramidon, Antypyrin, Optalgin, Ophtalidon…) có tỷ lệ rất cao gây dị ứng, độc gan, tan máu, mất bạch cầu và có thể gây quái thai. Do đó, các thuốc này không nên dùng hoặc dùng rất hạn chế, thận trọng trong những trường hợp có viêm loét dạ dày tá tràng, suy gan mức độ vừa, suy thận và đang mang thai.
Thuốc giảm đau, chống viêm mới
Hiện nay, ngành dược phẩm thế giới đang nỗ lực nghiên cứu và phát triển các loại thuốc giảm đau chống viêm mới, chỉ có tác dụng giảm đau (do tác động trên COX-2) mà không ảnh hưởng đến việc bảo vệ niêm mạc dạ dày (do COX-1). Một số thuốc thuộc dòng mới như NIMESULID (Nilide), ROFECOXIB (Vioxx), CELECOXIB (Celebrex) đang được thử nghiệm trên lâm sàng. Tuy nhiên, giá thành của các loại thuốc này còn khá cao và vẫn có những tác dụng phụ như giữ nước, tăng huyết áp, tiêu chảy, suy gan…
Lời khuyên
Không tự ý dùng thuốc: Không phải trường hợp nào cũng có thể dùng Paracetamol hoặc các thuốc giảm đau, hạ sốt một cách tùy tiện. Việc sử dụng thuốc cần phải dựa trên tình trạng sức khỏe, bệnh lý và các tương tác thuốc có thể xảy ra. Chỉ có bác sĩ mới có thể đưa ra lời khuyên chính xác và phù hợp nhất cho bạn.
Thận trọng khi sử dụng thuốc: Để đảm bảo an toàn cho bản thân, khi gặp các vấn đề về sức khỏe, bạn nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý mua hoặc sử dụng thuốc khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ, vì điều này có thể gây hại cho sức khỏe của bạn do thiếu hiểu biết.
