Nấc Cụt: Nguyên Nhân, Cách Điều Trị và Những Điều Cần Biết
1. Nấc Cụt Là Gì?
Nấc là một triệu chứng phổ biến, gây ra những cơn co thắt không tự chủ, lặp đi lặp lại của cơ hoành – cơ chính tham gia vào quá trình hô hấp. Mặc dù nấc có thể gây khó chịu và phiền toái, nhưng trong hầu hết các trường hợp, nó không gây nguy hiểm đến tính mạng. Người ta thường mô tả nấc là “nấc cụt” vì chúng xảy ra nhanh chóng, với cường độ mạnh và dứt khoát, mỗi tiếng nấc chỉ diễn ra trong một khoảnh khắc ngắn ngủi.
Trong đa số trường hợp, người bị nấc không cần phải nhập viện cấp cứu. Tuy nhiên, có những trường hợp hiếm gặp khi nấc kéo dài liên tục trong nhiều giờ, thậm chí nhiều ngày, gây ra sự khó chịu đáng kể cho người bệnh. Trong những tình huống này, sự can thiệp của bác sĩ là rất cần thiết.
2. Nguyên Nhân Gây Nấc
Có rất nhiều nguyên nhân có thể gây ra nấc, từ những thói quen sinh hoạt hàng ngày đến các bệnh lý tiềm ẩn. Việc xác định nguyên nhân chính xác có thể giúp đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.
2.1. Bệnh lý tiêu hóa
Các bệnh lý liên quan đến hệ tiêu hóa là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra nấc. Dưới đây là một số bệnh tiêu hóa có thể gây nấc:
- Viêm thực quản cấp hoặc mạn tính: Tình trạng viêm nhiễm ở thực quản có thể kích thích các dây thần kinh liên quan đến cơ hoành, gây ra nấc.
- Bệnh trào ngược dạ dày - thực quản (GERD): Axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây kích ứng và dẫn đến nấc.
- Các bệnh thuộc dạ dày – tá tràng:
- Viêm dạ dày, viêm tá tràng
- Viêm loét dạ dày - tá tràng (viêm hang vị, viêm bờ cong lớn hoặc nhỏ)
- Loét môn vị, loét tiền môn vị, loét bờ cong (lớn, nhỏ), loét tâm vị
- Ung thư dạ dày
Hầu hết các bệnh thuộc dạ dày - tá tràng đều làm tăng tiết dịch vị, gây kích thích và dẫn đến các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn, nôn. Ở một số người bệnh, sự kích thích này có thể ảnh hưởng đến thần kinh hoành, gây ra nấc.
- Bệnh về đường dẫn mật: Viêm đường dẫn mật (viêm túi mật) hoặc viêm tụy tạng cũng có thể kích thích dây thần kinh phế vị hoặc thần kinh hoành, gây ra triệu chứng nấc.
2.2. Các nguyên nhân khác
Ngoài các bệnh lý tiêu hóa, nấc còn có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác, bao gồm:
- Stress hoặc Hysteria: Tình trạng căng thẳng, lo âu hoặc các vấn đề tâm lý khác có thể gây ra nấc.
- Tổn thương hệ thần kinh trung ương: Các tổn thương ở não hoặc tủy sống do viêm não (do vi khuẩn hoặc virus) hoặc chấn thương sọ não đều có thể gây ra nấc.
- Sau phẫu thuật: Nấc có thể xuất hiện ở một số người bệnh sau phẫu thuật, đặc biệt là sau phẫu thuật ổ bụng (phẫu thuật dạ dày - tá tràng, mổ gan mật…).
2.3. Do thuốc và hóa chất
Một số loại thuốc và hóa chất có thể gây ra tác dụng phụ là nấc. Dưới đây là một số ví dụ:
- Thuốc thuộc nhóm corticosteroid: Các thuốc này thường được sử dụng để điều trị các bệnh viêm nhiễm, dị ứng, nhưng có thể gây nấc ở một số người.
- Thuốc an thần gây ngủ benzodiazepine: Các thuốc này có tác dụng làm giảm lo âu, gây ngủ, nhưng cũng có thể gây nấc.
- Một số loại thuốc điều trị bệnh Parkinson: Một số thuốc điều trị Parkinson có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh và gây ra nấc.
- Thuốc kháng sinh:
- Kháng sinh thuộc nhóm macrolid (erythromycin, roxythromycin…)
- Kháng sinh thuộc nhóm fluoroquinolon (ciprofloxacin, ofloxacin…)
- Hóa chất điều trị ung thư: Một số hóa chất sử dụng trong điều trị ung thư có thể gây ra nấc như một tác dụng phụ.
Lưu ý quan trọng: Nếu bạn nhận thấy mình bị nấc sau khi sử dụng một loại thuốc nào đó, hãy ngừng sử dụng thuốc ngay lập tức và thông báo cho bác sĩ điều trị để được tư vấn và thay thế bằng một loại thuốc khác phù hợp hơn. Trong trường hợp nấc không rõ nguyên nhân, việc điều trị có thể trở nên khó khăn hơn.
2.4. Phân loại nấc
Nấc có thể được phân loại thành hai dạng chính:
- Nấc cấp tính: Thường chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn, khoảng vài giờ đến vài ngày, với tần suất không cao. Nấc cấp tính thường không gây ra nhiều lo lắng.
- Nấc mạn tính: Là tình trạng nấc xuất hiện liên tục và kéo dài trong nhiều giờ, nhiều ngày, thậm chí có thể kéo dài trong vài tháng hoặc lâu hơn. Nấc mạn tính gây ra sự khó chịu lớn, lo lắng, bức xúc, mệt mỏi, mất ngủ và sụt cân cho người bệnh. Đối với những người bệnh sau phẫu thuật vùng bụng hoặc vùng ngực, nấc có thể làm cho vết mổ bị đau hoặc chậm liền sẹo.
3. Cách Điều Trị Nấc
3.1. Tìm nguyên nhân
Khi bị nấc, việc quan trọng nhất là đi khám bệnh càng sớm càng tốt để tìm ra nguyên nhân gây nấc. Việc điều trị nấc dựa trên nguyên nhân sẽ mang lại hiệu quả cao hơn. Ví dụ, nếu nấc là do các bệnh thuộc đường tiêu hóa, việc điều trị dứt điểm các bệnh này (đặc biệt là bệnh thuộc thực quản và dạ dày- tá tràng) có thể giúp loại bỏ nguyên nhân gây kích thích cơ hoành và chấm dứt tình trạng nấc.
3.2. Điều trị triệu chứng
Trong trường hợp không xác định được nguyên nhân gây nấc, việc điều trị triệu chứng là cần thiết. Dưới đây là một số biện pháp có thể áp dụng:
- Các biện pháp đơn giản, dễ thực hiện:
- Uống một cốc nước lạnh (mát) từ từ, từng ngụm một.
- Bịt mũi và nín thở trong một khoảng thời gian ngắn.
- Hít thở thật sâu rồi thở ra từ từ.
- Biện pháp tâm lý: Tập trung vào một vấn đề gì đó mang tính phức tạp hoặc thú vị để đánh lạc hướng sự chú ý khỏi cơn nấc.
- Châm cứu: Có thể mang lại hiệu quả, nhưng cần được thực hiện bởi các lương y hoặc bác sĩ có kinh nghiệm.
- Tân dược: Có nhiều phác đồ điều trị nấc bằng thuốc tây, nhưng cần có chỉ định và theo dõi của bác sĩ, vì một số thuốc có thể gây ra tác dụng phụ hoặc chống chỉ định. Người bệnh tuyệt đối không được tự ý mua thuốc để điều trị nấc khi không có đơn của bác sĩ.
- Phẫu thuật cắt dây thần kinh hoành: Đây là phương án cuối cùng, chỉ được áp dụng khi tất cả các biện pháp khác không mang lại kết quả.
