Chụp Mạch Vành: Tất Tần Tật Điều Bạn Cần Biết
Mạch Vành Là Gì và Tại Sao Cần Chụp?
Mạch vành: Động mạch nuôi dưỡng tim
Mạch vành là hệ thống mạch máu có chức năng cung cấp máu giàu oxy và dưỡng chất cho cơ tim hoạt động. Hệ thống này bao gồm động mạch vành phải và động mạch vành trái, cùng các nhánh nhỏ hơn. Khi các mạch vành bị hẹp hoặc tắc nghẽn, lưu lượng máu đến tim giảm, gây ra các cơn đau thắt ngực, khó thở, hoặc thậm chí nhồi máu cơ tim.
Chụp mạch vành: Kỹ thuật chẩn đoán bệnh mạch vành
Chụp mạch vành (còn gọi là chụp động mạch vành qua da) là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu sử dụng tia X và chất cản quang (thuốc nhuộm) để tạo ra hình ảnh chi tiết của các động mạch vành. Bác sĩ sẽ đưa một ống thông nhỏ (catheter) vào động mạch (thường ở bẹn hoặc cổ tay) và luồn đến động mạch vành. Chất cản quang được bơm vào mạch vành, giúp hiển thị rõ các vị trí hẹp hoặc tắc nghẽn trên phim X-quang.
Mục đích của chụp mạch vành:
- Xác định vị trí và mức độ hẹp của mạch vành: Giúp bác sĩ đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh mạch vành.
- Chẩn đoán nguyên nhân gây đau ngực: Loại trừ hoặc xác nhận bệnh mạch vành là nguyên nhân gây đau ngực.
- Lập kế hoạch điều trị: Dựa vào kết quả chụp mạch vành, bác sĩ sẽ quyết định phương pháp điều trị phù hợp nhất, như dùng thuốc, nong mạch vành bằng bóng hoặc stent, hoặc phẫu thuật bắc cầu mạch vành.
Đối tượng: Người lớn và trẻ em (cần chỉ định của bác sĩ tim mạch)
Chụp mạch vành không phải là thủ thuật thường quy mà cần có chỉ định của bác sĩ tim mạch. Các trường hợp thường được chỉ định chụp mạch vành bao gồm:
- Đau thắt ngực không ổn định.
- Nghi ngờ nhồi máu cơ tim.
- Các nghiệm pháp thăm dò chức năng tim (như điện tâm đồ gắng sức, siêu âm tim gắng sức) cho kết quả bất thường.
- Trước khi phẫu thuật tim.
- Một số trường hợp bệnh tim bẩm sinh ở trẻ em.
Trước Khi Chụp Mạch Vành, Cần Lưu Ý Điều Gì?
Thông báo cho bác sĩ
Trước khi thực hiện thủ thuật, bạn cần cung cấp đầy đủ thông tin cho bác sĩ về:
- Dị ứng: Nếu bạn có tiền sử dị ứng với bất kỳ loại thuốc, thức ăn, hoặc chất cản quang nào.
- Rối loạn tuần hoàn ở tay chân: Nếu bạn có các triệu chứng như đau cách hồi, tê bì, lạnh chi, hoặc loét ở chân tay.
- Đang dùng thuốc: Đặc biệt là các thuốc kháng đông (như warfarin, aspirin, clopidogrel), thuốc điều trị tiểu đường (như metformin, insulin), thuốc giảm đau (như ibuprofen, naproxen).
Chuẩn bị
- Nhịn ăn từ đêm trước: Để tránh biến chứng nôn ói trong quá trình thực hiện thủ thuật. Thông thường, bạn sẽ được yêu cầu nhịn ăn ít nhất 6 giờ trước khi chụp mạch vành.
- Đến đúng giờ: Để đảm bảo thủ thuật được thực hiện đúng kế hoạch.
- Vệ sinh cá nhân, cạo lông vùng bẹn (nếu cần): Vùng bẹn là vị trí thường được lựa chọn để đưa ống thông vào mạch máu. Việc cạo lông giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng.
- Mang đồ dùng cá nhân: Bạn nên mang theo sách báo, tạp chí để đọc trong thời gian chờ đợi. Ngoài ra, hãy chuẩn bị đồ uống không cồn để bù nước sau thủ thuật.
- Thay trang phục bệnh viện: Để đảm bảo vô trùng trong quá trình thực hiện thủ thuật.
- Được giải thích về thủ thuật và ký giấy đồng ý: Bác sĩ sẽ giải thích chi tiết về quy trình chụp mạch vành, các lợi ích và rủi ro có thể xảy ra. Bạn cần hiểu rõ và ký giấy đồng ý trước khi tiến hành thủ thuật.
Quy Trình Chụp Mạch Vành Diễn Ra Như Thế Nào?
Thường không cần gây mê
Chụp mạch vành thường được thực hiện dưới gây tê tại chỗ. Bệnh nhân tỉnh táo trong suốt quá trình thực hiện thủ thuật và có thể trao đổi với bác sĩ.
Gắn điện cực theo dõi nhịp tim
Các điện cực sẽ được gắn lên ngực và chân của bạn để theo dõi nhịp tim và điện tâm đồ trong suốt quá trình thực hiện thủ thuật. Điều này giúp bác sĩ phát hiện sớm các rối loạn nhịp tim có thể xảy ra.
Đặt đường truyền tĩnh mạch ở tay
Một đường truyền tĩnh mạch sẽ được thiết lập ở tay để truyền dịch và thuốc khi cần thiết.
Nằm yên trên bàn chụp, có thể trao đổi với bác sĩ
Bạn sẽ được yêu cầu nằm yên trên bàn chụp X-quang. Hãy cố gắng giữ tư thế thoải mái và hợp tác với bác sĩ trong suốt quá trình thực hiện thủ thuật. Bạn hoàn toàn có thể trao đổi với bác sĩ nếu cảm thấy khó chịu hoặc có bất kỳ thắc mắc nào.
Sát trùng và gây tê vùng chọc (bẹn hoặc tay)
Vùng da nơi ống thông sẽ được đưa vào (thường là bẹn hoặc cổ tay) sẽ được sát trùng kỹ lưỡng. Sau đó, bác sĩ sẽ tiêm thuốc gây tê tại chỗ để giảm đau.
Luồn ống thông vào tim để đo áp lực và bơm thuốc cản quang (cảm giác nóng thoáng qua)
Bác sĩ sẽ luồn một ống thông nhỏ, mềm dẻo vào động mạch thông qua vị trí chọc. Ống thông sẽ được đưa đến động mạch vành dưới sự hướng dẫn của hình ảnh X-quang. Khi ống thông đã vào đúng vị trí, bác sĩ sẽ bơm chất cản quang vào động mạch vành. Lúc này, bạn có thể cảm thấy nóng bừng thoáng qua ở ngực hoặc mặt. Cảm giác này là bình thường và sẽ nhanh chóng biến mất.
Thời gian: Khoảng 15-30 phút
Thời gian thực hiện thủ thuật thường kéo dài từ 15 đến 30 phút. Tuy nhiên, thời gian có thể kéo dài hơn nếu có các vấn đề phát sinh.
Bác sĩ thông báo kết quả và tư vấn điều trị
Sau khi chụp mạch vành, bác sĩ sẽ xem xét các hình ảnh X-quang và thông báo kết quả cho bạn. Bác sĩ sẽ giải thích rõ về tình trạng mạch vành của bạn và đưa ra các khuyến nghị điều trị phù hợp.
Thủ thuật có rủi ro thấp, sẽ được giải thích trước
Chụp mạch vành là một thủ thuật tương đối an toàn, nhưng vẫn có một số rủi ro nhất định, như:
- Chảy máu hoặc tụ máu tại vị trí chọc.
- Dị ứng với chất cản quang.
- Tổn thương mạch máu.
- Rối loạn nhịp tim.
- Đột quỵ (rất hiếm gặp).
Bác sĩ sẽ giải thích chi tiết về các rủi ro này trước khi bạn đồng ý thực hiện thủ thuật.
Sau Chụp Mạch Vành, Cần Chăm Sóc Bản Thân Ra Sao?
Ép chặt vị trí chọc sau khi rút ống thông
Sau khi ống thông được rút ra, điều dưỡng sẽ ép chặt vị trí chọc trong khoảng 15-30 phút để cầm máu.
Nằm yên tại giường từ 6-24 giờ
Bạn sẽ được yêu cầu nằm yên tại giường trong khoảng 6-24 giờ để tránh chảy máu tại vị trí chọc. Thời gian nằm nghỉ có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí chọc và tình trạng sức khỏe của bạn.
Uống nhiều nước (ít nhất 1.5 lít/ngày) để thải chất cản quang
Bạn nên uống nhiều nước (ít nhất 1.5 lít/ngày) để giúp thận loại bỏ chất cản quang ra khỏi cơ thể.
Báo ngay cho nhân viên y tế nếu có dấu hiệu bất thường
Hãy báo ngay cho nhân viên y tế nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường nào sau đây:
- Chảy máu hoặc sưng tấy tại vị trí chọc.
- Đau ngực.
- Khó thở.
- Tê bì hoặc yếu chi.
- Sốt.
Thông thường, xuất viện trong ngày hoặc ngày hôm sau
Thời gian nằm viện sau chụp mạch vành thường ngắn, thường là trong ngày hoặc ngày hôm sau.
Lưu Ý Khi Xuất Viện
Đi bộ nhẹ nhàng, không lái xe trong ngày đầu
Bạn có thể đi bộ nhẹ nhàng sau khi xuất viện, nhưng nên tránh các hoạt động gắng sức. Không nên lái xe trong ngày đầu tiên.
Tháo băng vào sáng hôm sau, dán băng cá nhân giữ vệ sinh
Bạn có thể tháo băng ép vào sáng hôm sau. Giữ vị trí chọc sạch sẽ và khô ráo. Có thể dán băng cá nhân để bảo vệ vết thương.
Vết thâm tím có thể xuất hiện và tự hết
Vết thâm tím nhỏ có thể xuất hiện tại vị trí chọc và sẽ tự hết trong vài ngày.
Có thể dùng thuốc giảm đau nếu cần
Bạn có thể dùng thuốc giảm đau không kê đơn (như paracetamol) nếu cảm thấy đau tại vị trí chọc.
*Bác Sĩ nội tim mạch Bệnh Viện Tim Tâm Đức. ** Bác Sĩ phó đơn vị thông tim Viện Tim TPHCM.
